Türk Oğuz Boyları ve Kökenleri
Türk dünyası içerisinde en fazla nüfusa sahip Türk boyu Oğuzlardır. Farklı kol ve boylardan oluşan Oğuzlar, tarih boyunca dünyanın birçok bölgesine yerleştiler. Oğuz boylarından bazıları tarihte büyük öneme sahip devletler kurdular ve yönettiler.
Mahmud El Kaşgari bilinen adı ile Kaşgarlı Mahmud Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Oğuz boylarının 22 boydan oluştuğunu anlatmaktadır. Bu eserde Kaşgarlı Mahmut 24. Sırada bulunan Kınık boyunu o dönemde güç kazanan bir boy olduğu için 1. sıraya getirerek kendi Oğuz boyu sıralamasını yapar. Kaşgarlı Mahmut’un yaptığı bu sıralama, günümüzde çok fazla kabul görmemektedir. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani ise Cami’üt-Tevarih adlı eserinin “Tarih-i Oğuzan ve Türkan” başlıklı bölümünde Oğuz boylarının 24 boydan oluştuğunu anlatmaktadır. Oğuzların farklı boylara ayrılışı Hun destanı olan ve Oğuz Kağan’ın hayatını anlatan Oğuz Kağan Destanı’nda anlatılmaktadır. Bu destanda adı geçen Oğuz Kağan’ın, Hun Devleti hakanı olan Mete Han oldu düşünülmektedir.
Oğuz Türkleri’nin boylara nasıl ayrıldığı Oğuz Kağan destanında kısaca şöyle anlatılır: Oğuz Kağan bir gece rüyasında bir altın yay ve üç gümüş ok görür. Bu rüyadan sonra Oğuz Kağan, ülkesini 6 oğlu arasında paylaştırır. İlk eşinden olan oğulları Gün Han, Ay Han ve Yıldız Han’ın soyundan gelenlere Bozoklar; Oğuz Kağan’ın ikinci eşinden olan oğulları Gök Han, Dağ Han ve Deniz Han’ın soyundan gelenlere de Üçok adı verilir. Oğuz kağan’ın her oğluna dayanan 4 boy vardır. Bu sebep ile 24 Oğuz boyunun varlığından söz edebiliriz.
1) Kayı Boyu
Kayı boyu, Oğuz boylarından biridir. Bozok koluna bağlı Kayı boyu, Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde 2. sırada yer almaktadır. Genel görüş Kayı boyunun 1. Sırada olduğu şeklindedir. Cami’üt-Tevarih adlı eserde Kayı boyunun sembolünün (Onkun) aksungur (Akdoğan) olduğu belirtilir. Kayı boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Gün Han’ın soyuna dayanmaktadır. Kayıların ilk atası boya adını veren Kayı Han’dır. Kayı sözcüğü, “güç ve sağlam” anlamına gelir. Kayı boyuna ait damgada iki ok ve bir yay vardır. Yay iki okun arasına gelecek şekilde hizalanmıştır.
Anadolu’ya göçen Kayı boyu, öncelik ile Ahlat adlı bölgeye yerleşir. Süleyman Şah yönetiminde bulunan Kayılar, Anadolu Selçuklu hükümdarı I. Alâeddin Keykubat’ın emri altına girer ve Viranşehir, Halep ve Karacadağ bölgelerini kendilerine yurt edinirler. Osman Gazi’nin babası olan Ertuğrul Gazi döneminde Ertuğrul Gazi kardeşi Dündar Bey ile birlikte Sögüt ve Domaniç bölgelerine yerleştiler. Yazın Domaniç bölgesine, kışın Söğüt bölgesine göç ederek yaşamlarına devam eden Kayı boyu, bölgede Anadolu Selçuklu Devleti’nin uç beyliği görevini üstlenir. Babası Ertuğrul Gazi’den sonra Kayı boyunun başına geçen Osman Gazi, ileride 3 kıtaya hükmedecek Osmanlı İmparatorluğu’nun temelini atar. Osman Gazi’nin ağabeyi Gündüz Alp’in soyundan gelenler Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde varlıklarını sürdürmektedir. Gündüz Alp’in soyundan gelenlere “Amucalar” denir.
2) Bayat Boyu
Bayat boyu, Bozok kolunun bir üyesidir. Oğuz Kağan’ın oğlu olan Gün Han’ın Bayat boyunun atası olduğu kabul edilir. Kaşgarlı Mahmud, Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Bayat boyunu 9. Sırada gösterir. Ancak kabul edilen görüş ise Bayat boyunun 1. sıradaki Kayı boyundan sonra 2. sırayı aldığıdır. Bayat sözcüğü anlam olarak “varlıklı, devletli” anlamlarına gelir. Bayat boyunun damgası bir yay ve biri temrenli olmak üzere iki oktan oluşur. Bayat boyunun sembolü aksungurdur. Anadolu Selçuklu Devleti’nin iskan politikası sebebi ile Anadolu’nun farklı bölgelerine yerleştirildiler.
3) Alkaevli Boyu
Bozok koluna mensup olan Alkaevli boyu ya da Alkaravlı boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Gün Han’ın soyundan gelmektedir. Alkaevli sözcüğünün anlamının “ak çadırlı ya da her yere gider, başarır” olduğu düşünülmektedir. Alkaevli boyunun sembolü aksungurdur. Orta Asya’dan Halep’e göç eden Alkaevli boyunun Halep’ten Anadolu’ya Kayı boyu ile birlikte göç ettiği bilinir. Sivas’a yerleşen Alkaevli boyu, hala Sivas bölgesinde varlıklarını sürdürmektedir. Günümüzde Sivas’ta bulunan Elbeyli aşireti bu boya bağlıdır. Elbeyli aşireti, ülkede cumhuriyetin ilan edildiği dönemde cumhuriyet rejimine isyan etmeleri ile bilinirler.
4) Karaevli Boyu
Karaevli boyu, Bozok koluna mensup bir oğuz boyudur. Oğuz Kağan’ın oğlu Gün Han’ın Karaevli boyunun atası olduğu bilinmektedir. Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Karaevli boyunu 12. sırada göstererek Karaevli boyunun damgasını da bu bilgiler içerisinde verir. Kaşgarlı Mahmut, eserinde Karaevli boyu için Kara Bölük adını kullanır. Oğuz Kağan’ın oğlu Gün Han’dan dolayı Kayı, Bayat ve Alkaevli boyları ile akrabadır. Karaevli boyunun simgesi Kayı, Bayat ve Alkaevli boyları ile aynı olan aksungurdur. Karaevli’nin sözcük anlamı “evi, çadırı kara olan” şeklindedir.
5) Yazır Boyu
Yazır boyu Oğuz boylarından biridir. Bozok koluna bağlı Yazır boyuna, Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Yazgır adı ile rastlamaktayız. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Cami’üt-Tevarih adlı eserinde Yazır boyu olarak anar ve Yazır’ın sözcüğünün “çok ülkeye hakim” anlamında olduğunu söyler. Yine aynı eserinde Yazır boyunun Oğuz boyları içerisinde hakan çıkaran beş boy içerisinde olduğunu söyler. Yazır boyunun Oğuz Kağan’ın oğlu Ay Han’ın soyundan oldukları kabul edilir. Yazır boyunun simgesi avcı kuşlardan olan kartaldır. Yazır boyu, Anadolu’ya göçen Türkler arasında oldukça büyük bir nüfusa sahiptir. 16. yüzyıllarda Anadolu sınırları içerisinde Yazır adını taşıyan 24 köy olduğu biliniyor.
6) Döğer Boyu
Bozoklara mensup olan Döğer boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Ay Han’ın soyundan gelmektedir. Kaşgarlı Mahmut, Divan’ı Lügati’t-Türk’te Döğer boyunun adından Töker olarak bahseder ve bu boyu Oğuz boyları arasında 18. sırada gösterir. Eserde, Döğer boyuna ait olan damgayı da gösterir. Döğer kelimesi, “Toplanmak, bir yere gelen” anlamındadır. Boyun simgesi kartaldır. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani’ye göre Döğer boyu, İslamiyet’in kabulünden önce Oğuz Türkleri arasında önemli bir yere sahiptir.
7) Dodurga Boyu
Bozok kolundan olan Dodurga boyu, Kaşgarlı Mahmud’un yaptığı Oğuz boyları sıralamasında Toturka adı ile 16. sıradadır. Oğuz Kağan’ın oğlu Ay Han’ın, Dodurga boyunun atası olduğu kabul edilir. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani’ye göre Dodurga, “ülke almak ve yönetmek” anlamını taşır. Simgeleri kartaldır. Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Dodurga boyu için verdiği damga ile Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani’nin Cami’üt-Tevarih adlı eserinde verdiği damga birbirinden farklıdır.
8) Yaparlı Boyu
Yaparlı boyu hakkında net bilgiler yoktur.Bozok koluna dahil edilen Yaparlı boyu, Oğuz Kağan’ın 6 oğlundan biri olan Ay Han’ın soyundan gelir. Yapar kelimesi “misk kokulu” anlamına gelir. Simgeleri, Ay han’ın soyundan gelen Yazır, Döğer ve Dodurga boylarındaki gibi kartaldır.
9) Avşar Boyu
Avşar boyu, Oğuz boyları arasında en bilinen boylardan biridir. Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk’te saydığı 22 Oğuz boyu arasında 6. sırada yer verdiği bu boyu Afşar adı ile anar. Avşar boyu, Bozok koluna mensuptur. Oğuz Kağan’ın oğlu Yıldız Han’ın soyundan gelirler. Simgeleri Tavşancıldır. Avşar, “çevik ve ava meraklı olan” anlamına gelir. Divan-ı Lügati’t-Türk ve Cami’üt-Tevarih adlı eserlerde Avşar boyunun damgası gösterilir. Kınık boyu ve Kayı boyu gibi devlet kurabilen Oğuz boylarındandır. Safevi Hanedanlığından sonra İran’ı yöneten ikinci Türk boyu Avşarlardır. Avşar boyunun ülke kuran ve yöneten 5 boydan biri olduğu söylenir.
10) Kızık Boyu
Bozok kolundan olan Kızık boyunun atası Oğuz Kağan’ın oğlu Yıldız Han’dır. Kaşgarlı Mahmud, Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Kızık boyuna yer vermez. Simgeleri Tavşancıl olan Kızık boyu, Oğuzlar ile beraber Anadolu’ya göç ederek Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli katkılarda bulunur. Cami’üt-Tevarih adlı eserde Kızık kelimesinin anlamı “kuvvetli ve yasakta ciddi” olarak geçer.
11) Beydili Boyu
Beydili boyu, Oğuz Türkleri’nin Bozok koluna bağlıdır. Begdili, Begtili vb. adlarla da bilinir. Kaşgarlı Mahmud, Begdili boyunu Oğuz boyları arasında 7. sıraya yerleştirir. Beydili boyu, Oğuz Kağan’ın 6 oğlunda biri olan Yıldız Han’ın soyundan gelmektedir. Beydili boyunun damgası Divan-ı Lügati’t-Türk ve Cami’üt-Tevarih adlı eserlerde farklı damgalar ile verilir. “Beyler gibi aziz” anlamına geldiği düşünülen Begdili sözcüğünün tam anlamı bilinmemektedir. Simgeleri yırtıcı bir kuş türü olan tavşancıldır. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Beydili boyunu ülke kuran ve yöneten 5 büyük boy içerisinde sayar. Begdili boyunun Türklerin Anadolu’ya yerleşmelerinde önemli katkıları vardır.
12) Karkın Boyu
Karkın, Bozok koluna mensup bir Oğuz boyudur. Karkın boyu, Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Oğuz boyları arasında yer vermediği ikinci boydur. Kaşgarlı Mahmud, Kızık ve Karkın boyunun Halaçlar ile bir ilgisi olduğu düşünmektedir. Ancak Karkın boyunun Anadolu’nun Türkleşmesine katkı sağladığı bilinmektedir. Karkın boyu, kabul edilen 24 Oğuz boyu arasında 5. sırada yer alır. Simgeleri Tavşancıl olan Karkın boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Yıldız Han’ın soyundan gelmektedir. Karkın sözcüğü, “ulu, doyurucu aş” anlamına gelir.
13) Bayındır Boyu
Bayındır Boyu, Oğuz Türklerinin Üçok kolana bağlı bir Türk boyudur. Kaşgarlı Mamut, Bayundur boyu dediği bu boyu Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde saydığı 22 Oğuz boyu içerisinde 3. sırada anlatır ve Bayındır boyunun damgasını gösterir. Bayındır sözcüğü “daima nimetle dolu yer” anlamına gelir. Bayındır boyunun atası Oğuz Kağan’ın oğullarından Gök Han ve boyun simgesinin de Sungur olduğu bilinir. Akkoyunlu devletinin yönetici ailesi Bayındır boyuna mensuptur. Bu durum Bayındır boyunun ülke yöneten boylar arasında saymamızı sağlar. Dede Korkut destanlarında geçen Bayındır Han’ın bu boy ile ilişkisi olma ihtimalinin yanı sıra Bayındır boyundan olan Akkoyunlu ailesini övmek için Dede Korkut destanlarına daha sonraları eklendiği de düşünülebilir.
14) Beçenek Boyu
Beçenek boyu hakkındaki bilgiler isim benzerliği sebebi ile Peçenekler ile karışabilmektedir. Oğuz Türklerinin Üçok koluna bağlı olan Beçenek boyu, Oğuz Kağan’ın Oğlu Gök Han’ın soyundandır. Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Beçenek boyuna 18. sırada yer verir. Beçenek Boyu için Peçenk, Becene, Biçene gibi benzer isimler de kullanılır. Beçenek adının anlamının “iyi çalışır, gayretli” olduğu düşünülüyor. Simgeleri sungurdur.
Beçenek boyunun Oğuz Türklerine sonradan katılmış ve Oğuzlaşmış bir Peçenek topluluğu olduğu da düşünülmektedir.
15) Çavuldur Boyu
Çavuldar boyu Oğuz Türkleri’nin Üçok koluna bağlıdır. Çavuldar adı ile Divan-ı Lügati’t-Türk’te geçen 22 Oğuz boyundan yirminci sırada bulunur ve damgaları üst üste duran iki yay biçimindedir. Bu boya; Çavuldur, Çavundur, Çavdur gibi isimler ile kaynaklarda karşılaşılabilir. Simgeleri sungur olan Çavuldar boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Gök Han’ın soyundan gelir. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Çavuldur kelimesinin anlamını “şerefli ve ünü yaygın” olarak gösterir.
16) Çepni Boyu
Çepni Boyu, Oğuz Türkleri’nin Üçok koluna mensuptur. Gök Han’ın soyundan gelen Çepni Boyu Kaşgarlı Mahmud’un Divan-I Lügati’t-Türk adlı eserinde 21. sırada anılır. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Çepni boyunun simgesi Bayındır, Beçenek ve Çavuldur boyları ile ortak olan sungur olarak gösterir ve Çepni sözcüğünün anlamını “düşman görünce hemen savaşır” olduğunu söyler. Tarihte önemli bir yere sahip Çepniler, Anadolu’ya Selçuklular ile birlikte gelir ve Karadeniz bölgesinin Türk yurdu haline gelmesinde büyük katkılarda bulunur. Şah İsmail ve Mustafa Kemal Atatürk’ün şahsi korumalarının Çepni boyundan olması dikkat çeken bir benzerliktir. Bu durum Çepni boyunun cesaretinin ve güvenirliliğinin bir göstergesi sayılabilir.
17) Salur Boyu
Salur Boyu, Oğuz Türklerinin Üçok koluna bağlı bir boydur. Kaşgarlı Mahmud, Salgur adı ile verdiği bu boyu Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde saydığı 22 Oğuz boyu içinde 5. sırada gösterir ve damgalarını verir. Oğuz Kağan’ın oğlu Dağ Han’ı Salur boyunun atası sayar. Simgeleri bir kartal türü olan uçkuştur. Salur sözcüğü“nerede olsa kılıcı ve topuzu iş görür” anlamındadır. Salur boyu diğer Oğuz boylarının aksine bir hükümdar çıkaramamıştır. Salur boyunun en etkin olduğu dönem İslamiyet’in kabulünden sonra olur.
18) Eymür Boyu
Oğuz Türklerinden Üçok koluna mensup olan Eymür boyu, Divan-ı Lügati’t-Türk’te 11. sırada yer alır. Oğuz Kağan’ın oğlu Dağ Han’ın soyundan gelirler. Eymür adı Dağ Han’ın oğlu Eymür’ün soyundan geldikleri için kullanılır. Simgeleri uçkuş olan Eymür boyu, Anadolu’ya ilk gelen Türk boyudur. Bu durum mezar taşlarından kanıtlanabilmektedir. Eymür, kelimesi “zengin varlıklı” anlamındadır.
19) Ulayundluğ Boyu
Ulayundluğ boyu, Oğuz Türklerinin Üçok kolundandır. Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Ulayundluğ boyunu 17. sıraya koyar. Ulayundluğ boyu, Oğuz Kağan’ın Oğlu olan Dağ Han’ın soyundan gelir. Simgeleri uçkuştur. Ulayundluğ, “Kısrakları, hayvanları iyi” anlamına gelir. Ulayundluğ, Ulanyundluk, Alayantlı ve Alayuntlu gibi isimlerle de anılır.
20) Yüreğir Boyu
Üçok koluna mensup olan Yüreğir boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Dağ Han’ın soyuna dayanmaktadır. Simgeleri, Dağ Han’ın soyundan gelen Salur, Eymür ve Ulayundluğ boyları ile ortak olan uçkuştur. Yüreğir sözcüğü, “işleri iyi, düzenli” anlamına gelir ve Üreğir biçiminde de kaynaklarda görülebilir. Yüreğir boyu, Moğol istilasından kaçarak Anadolu’ya yerleşmişlerdir. Adana’nın Yüreğir ilçesinin adını bu boydan aldığı bilinmektedir.
21) İğdir Boyu
İğdir boyu, Oğuz Türkleri’nin Üçok koluna bağlı olup Oğuz Kağan’ın oğlu Deniz Han’ın soyundan gelir. Kaşgarlı Mahmud, Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde İğdir boyunu 22 Oğuz boyu arasında 14. sıraya koyar ve damgalarını belirtir. İğdir kelime anlamı ile “iyilik, büyüklük ve yiğitlik” anlamındadır. Simgeleri yırtıcı bir kuş türü olan çakırdır.
22) Büğdüz Boyu
Büğdüz boyu, Oğuz Türkleri’nin Üçok koluna bağlıdır. Kaşgarlı Mahmut, Büğdüz boyunu 8. sıraya koyarak Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde bulunan 22 Oğuz boyuna dahil eder. Büğdüz boyu, Oğuz Kağan’ın oğlu Deniz Han’ın soyuna mensuptur. Simgeleri çakırdır. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Cami’üt-Tevarih adlı eserinde Büğdüz sözcüğünün “herkese karşı alçak gönüllü, hizmet eder” anlamında verir. Büğdüz boyu, Anadolu’nun Türk yurdu haline gelmesinde rol oynamıştır.
23) Yıva Boyu
Yıva boyu, Oğuz Türkleri’nin Üçok koluna mensuptur. Oğuz Kağan’ın oğlu Deniz Han’ın soyuna dayanmaktadırlar. Kaşgarlı Mahmud, Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde Yıva boyunu 22 Oğuz boyu arasında 4. sıraya koyar ve damgalarını göstererek boyun adının İva, Ava, Yava gibi söyleniş farklılıklarını belirtir. Yıva sözcüğüne “derecesi her şeyden üstün olan” anlamı verilir. Simgeleri çakırdır. Orta Asya’yı terk ederek Suriye civarlarına yerleşen Yıva boyu, Fatih Sultan Mehmet döneminde Karadeniz bölgesine yerleştirilir.
24) Kınık Boyu
Kınıklar, Oğuz Türkleri’nin Üçok koluna bağlı bir boydur. Kaşgarlı Mahmud, Kınık Boyunu Divan-ı Lügati’t-Türk adlı eserinde sıraladığı 22 Oğuz boyunun ilk sırasına yerleştirir. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Cami’üt-Tevarih adlı eserinde Kınık boyunu 24. sırada gösterir. Damgaları iki eserde de verilir. İğdir, Büğdüz, Yıva boyları ile birlikte Oğuz Kağan’ın oğlu Deniz Han’ın soyuna dayanan Kınık boyunun simgesi çakırdır. Reşidüddin Fazlullah-ı Hemedani, Kınık sözcüğünün anlamının “her yerde yüce” olduğunu söyler. Selçuklu Devleti’nin kurucusu olan Kınıklar Anadolu topraklarını Türklere açan siyasi güçtür. Moğol istilasından kaçan Oğuz boylarını Anadolu’ya yerleştirilmesinde en etkin rolü üstlenmiştir.
OĞUZ BOYLARININ ANADOLU’DAKİ YERLEŞİM YERLERİ
1-KAYI
Kayıhan Afyon-Emirdağ
Karaçavuş(Kürtler kayı) Amasya
Kayı (Balakayı) Ankara-yenimahalle-Kazan
Yenikayı (Zirkayı ) Ankara-Yenimahalle-Yenikent
Kayı Ankara-Güdül
Kayısopran Bolu-Gerede
Kayı Burdur-Çeltikçi
Demirli ( Kayı ) Burdur-Ağlasun-Karaaliler
Kayıçivi Çankırı-Kargın
Gölezkayı Çankırı-Eldivan
Hisarcıkkayı Çankırı-Eldivan
Kayı Çankırı-Ilgaz-Belören
Kayılar (Kayıbekir) Çankırı-Orta
Kayıören Çankırı-Orta
Çaparkayı Çankırı-Şabanözü
Kayı Çorum-Merkez
Kayı Çorum-İskilip
Kayı Çorum-Mecitözü
Kayhan (Kayhanköy ) Denizli-Merkez
Kayı (Selmik) Diyarbakır-Bismil-Yukarısalat
Kayı (Yukarışingirik) Diyarbakır-Dicle
Kayı Erzincan-Refaiye-Akarsu
Kayı Eskişehir-Çifteler
Kayı Eskişehir-Mihalıççık
Kayhan( Kayıhan) Giresun-Bulancak
Kayı Isparta (Merkez)
Kayı Kastamonu-Kuzkaya
Kurtkayı (Merzuklar) Kastamonu-Kuzkaya
Kayıköy Kastamonu-Daday
Aşağıkayı Kastamonu-Tosya
Yukarıkayı Kastamonu-Tosya
Kayıcılar Konya-Bozkır-Belören
Kayı Kütahya-Emet
Kayı Kütahya-Tavşanlı
Kayı Nevşehir-Hacıbektaş
Kayı Niğde-Bor
Kayı ( Hedil ) Mardin-İdil-Haberli
Kayı Sivas-Suşehri-Akıncılar
Kayı Tekirdağ ( Merkez )
2-BAYAT
Şambayadı Adana (Merkez)
Şambayat(Bucak) Adıyaman-Besni
Bayatcık Afyon (Merkez )
Bayat(Hambarcın) Afyon-Emirdağ
Bayat Amasya(Ezine)
Bayat Amasya(Merzifon)
Bayat Ankara-Ayaş
Küçükbayat(Bayatatik) Ankara-Bala-Karakeçili
Zümrütova (Bayat ) Antalya-Elmalı-Akçay
Bayat Antalya-Korkuteli
Bayatbademleri Antalya-Korkuteli
Bayat Aydın-Konakpınar
Bayat Bilecik-Gölpazarı
Yakabayat Bolu-(Merkez)
Bayatlar Çanakkale-Yenice-hamdibey
Bayat Çorum-Merkez(ilçe)
Bayat Çorum-Kargı
Bayat Denizli-Çivril
Bayat ( Füseyni) Diyarbakır-Çermik
Bayatlı Gaziantep(Merkez)
Bayatköyü Isparta-Atabey
Özbayat (Gemenbayat) Isparta-Yalvaç
Bayatdoğanşali Kars-Iğdır-Taşburun
Bayat Kastamonu-Tosya
Bayat Konya-Hatip
Yağlıbayat Konya-Obruk
Bayat Konya-Beyşehir
Karabayat Konya-Beyşehir-Doğanbey
Bayat Kütahya-Aslanapa
Bayat Kütahya-Sabuncu
Bayat Manisa-Gördes
Bayat Manisa-Soma
Bayat Niğde-Bor
Bayat Sakarya-Geyve
Bayat Sinop-Durağan
Kalınbayat Urfa-Hilvan-Gölcük
Bayatören (Bayatviran) Yozgat-Osmanpaşa
3-ALKA-EVLİ
Halkahavlı Samsun-Vezirköprü
Halkaavlu Manisa-Kırkağaç-Gelembe
4-KARA- EVLİ
Karaevli Kastamonu-Kuzyaka
Karaevli Tekirdağ-Merkez
Karaevligeriş Zonguldak-Çaycuma-Perşembe
Karaevliçavuş (Çilesizoğlu) Zonguldak-Çaycuma-Perşembe
5-YAZIR
Yazır Ankara-Çubuk
Yazır Antalya-Korkuteli
Kumluca yazırı(iydiryazırı) Antalya-Kumluca
Yazır ( Finike yazırı) Antalya-Finike
Yazır Aydın-Karacasu
Yazırlı Aydın-Nazilli
Gölcük ( Yazır) Burdur-Gölhisar-Çavdır
Yazır Burdur- Ağlasun
Yazır Çorum- Sungurlu-Boğazkale
Yazır Denizli-Acıpayam
Yazır Denizli-Çal
Yazır Edirne-Enez
Yazır Eskişehir-Sivrihisar-Günyüzü
Yazır Gaziantep-Nizip-Barak
Yazır Kayseri-Merkez
Yazır Konya-Sille
Yazır Konya-Doğanhisar Benim doğum yerim Konya'nın Doğanhisar ilçesine bağlı Yazır köyüdür
Yazır ( Kuzeyrip ) Mardin-Savur-Sürgücü
Yazır Tekirdağ-Barboros
6- DÖĞER
Döğer Afyon-İhsaniye
Aşağı Düver Bolu-Gerede-Çavuşlar(Dörtdivan)
Yukarı-Döğer Bolu-Gerede-Çavuşlar(Dörtdivan)
Düğer Burdur (Merkez)
Döğer (Dibni) Diyarbakır-Dicle
Döver (Düver) Hatay-Harbiye
Düverlik İzmir-Torbalı
Düğer Kayseri-Himmetdede
Döğer (Düğer) Konya-Ilgın
Düğer Muğla-Fethiye-Kemer
Düğer Sivas-Hafik
Düğer Urfa-Hilvan-Ovacık
7- DODURGA
Dodurga Afyon-Sandıklı
Dodurga Ankara-Yenimahalle
Dodurga Bilecik-Bozüyük
Yeni Dodurga Bilecik-Bozüyük-Dodurga
Dodurga Bolu( Merkez)
Dodurga Bolu-Mudurnu
Dodurga Çankırı-Çerkeş
Dodurga Çankırı-Orta
Dodurga Çorum-Osmancık
Aşağı Dodurga(Dodurgalar) Denizli Acıpayam
Yukarı Dodurga(Dodurgalar) Denizli Acıpayam
Dodurga Muğla-Fethiye-Eşen
Dodurga Sinop-Boyabat
Demiryut (Tödürge) Sivas-Zara
Dodurga Tokat-Çamlıbel
Dodurga Zonguldak-Ulus
8- YAPARLI
Yeni Yapar Bolu-Gerede
Eski Yapar Çorum-Alaca
9- AVŞAR ( AFŞAR )
Afşar Afyon-Dinar-Dombayova
Avşar Amasya-Ezine
Afşar Ankara-Bala
Büyük Afşar Ankara-Delice
Küçük Afşar Ankara-Delice
Afşar Ankara-Güdül
Afşar Ankara-Kalecik-Çandır
Avşar (Burhaniye) Ankara-Polatlı
Afşar Şereflikoçhisar-Ağaçören
Avşar (Afşar) Antalya-Elmalı_Akçay
Avşar Aydın-Söke
Koca Avşar Balıkesir-Merkez
Çam Avşar Balıkesir-Balya
Afşar(Afşargıdırıç-Afşargidiriç) Bolu-Merkez
Afşartarakçı Bolu-Gerede
Birinci Afşar(afşarevvel) Bolu-Gerede
İkinci Afşar(afşarsanı) Bolu-Gerede
Afşar Bolu-Mengen - Gökçesu
Afşar Bursa-Yenişehir
Afşar Çankırı-Çerkeş
Avşar Çorum-Kargı-Hacıhamza
Menteşe(Afşar) Denizli-Honoz
KarahüyükAfşarı Denizli-Acıpayam
KumAfşarı Denizli-Acıpayam
Avşarözü(Hüseyinşeyh) Erzincan-Refaiye
YakaAvşar Isparta-Eğridir-Aksu
Afşar Isparta-Gelendost
Afşar Kastamonu-İhsaniye(Araç)
Afşargüney Kastamonu-Küre
Afşarimam Kastamonu-Küre
Afşar Kastamonu-Taşköprü
Avşarpotuklu Kayseri-Pınarbaşı
Avşarsöğütlü Kayseri-Pınarbaşı-Pazarören
Büyüksöbeçimen( Avşar) Kayseri-Sarız
BayAfşar Konya-Beyşehir
KüçükAfşar Konya-Beyşehir
Afşar Konya-Çumra-Dinek
Afşar Konya-Hadim-Taşkent
Afşarlı Konya-Kadınhanı-Kurtasanlı
Afşar Kütahya-Emet-Pazarören(örencik)
Afşar(Kürtleravşarı) Kahramanmaraş-Merkez
Avşarlı Kahramanmaraş-Türkoğlu
Avşar Muğla-Milas
Afşar Manisa-Sarıgöl
Avşar Manisa-Gördes-Köprübaşı
Avşar Manisa-Turgutlu
Avşarcık Sivas-Divriği
Avşar Sivas-İmranlı-Karacaören
Avşar Sivas-Suşehri-Akıncılar
Avşarören(Avşarveran) Sivas-Kangal-(Akpınar)
Avşar Sivas-Zara-Şerefiye
Avşar(Apşur) Tekirdağ-Barboros
Avşarağzı Tokat-Çamlıbel
Avşaralanı Yozgat-Çayıralan
Afşar Zonguldak-Eflani
10- KIZIK
Kızık Afyon-Sandıklı
Kızık Amasya-Gümüşhacıköy-Saraycık
Kızık(Ravlıkızıgı) Ankara-Çubuk-Akyurt
Kızık Ankara-Kızılcahamam(Çeltikçi)
Kızıklı Balıkesir-Burhaniye
Kızık Balıkesir-Manyas
Kızıksa( Kızılköy) Balıkesir-Manyas
Kızık Bolu-Seben
Sarıkaya( Kızık) Bolu-Kıbrıscık
Cumalıkızık Bursa(Merkez)
Fidye Kızık Bursa(Merkez)
DereKızık Bursa-Gürsu
HamamlıKızık Bursa-Gürsu
Kızıklı Çorum-Alaca
Kızık Hamurkesen Gaziantep-Merkez
Övündük (YenidinekKızık) Gaziantep-Merkez
Kızık Kahramanmaraş-Andırın
Kızık Kayseri-Güneşli
Kızık Kayseri-Develi
Kargınkızıközü Kırşehir-Kaman
Yenigüdemem (Kızık) Karaman
Kızık Kütahya-Emet-Örencik
Kızık Kütahya-Köprüören
Kızık Kütahya-Simav
Kızık (Kınık) Malatya-Arguvan
BüyükKızık Sinop-Gerze-Dikmen
KüçükKızık Sinop-Gerze-Dikmen
Kızık Sivas-Zara-Şerefiye
Kızık Tokat-Çamlıbel
Kızık Tunceli-Ovacık-Yeşilyazı
11- BEĞ- DİLİ
Beydili Ankara-Nallıhan
Beydili Ankara-Nallıhan-Beydili
Beydili ( Ovacık ) Çankırı-Orta(Ovacık)
Beydini Çankırı-Ovacık
Bedil Çankırı-Çerkeş
Beydili Çorum-Merkez
Beydili Çorum-Bayat
Beydili Denizli-Çivril-Işıklı
Beydili (Arabanbeydilli) Gaziantep-Araban
Beydili Isparta-Sütçüler
Beydili İçel-Gülnar
Beydili Karaman
Beydili Sivas-Hafik
12- KARGIN
Kargın Afyon-Sandıklı
Kargın Ankara-Çubuk
Kargın Ankara-Kalecik-Çardır
Kargın Kırıkkale-Balışeyh(Balışık)
Kargın Antalya-Korkuteli
Kargın Balıkesir-Bigadiç
Kargın Çorum-Alaca
Derekargın Çorum-İskilip
Kargın Erzincan-Tercan
Kargın Eskişehir-Merkez
Karkın Eskişehir-Sivrihisar
Kargın Kastamonu-Tosya
Kargın-Kızıközü Kırşehir-Kaman
Kargın-Meşe Kırşehir-Kaman
Kargın-Selimağa Kırşehir-Kaman
Kargın-Yenice Kırşehir-Kaman - Mucur
Karkın Konya-Çumra
Dedekarkın Malatya-Yazıhan
Kargın Manisa-Turgutlu-Ahmetli
Kargınışıklar Manisa-Demirci-Karbasan
Kapugargın(Kargınkürü) Muğla-Köycegiz-Ortaca
Kargın Aksaray-Taşpınar
Kargın Sivas-Koyulhisar
Kargın Sivas-Yıldızeli-Çırçır
Kargın (Demenikargın) Tokat-Çamlıbel
Kargıncık (Karkıncık) Tokat-Çamlıbel
Kargın Tokat -Turhal
13- BAYINDIR
Bayındırlı Adana-Bahçe-Haruniye
Bayındır Ağrı-Tutak
Bayındır Ankara-Çankaya
Bayındır Ankara-Çamlıdere-Peçenek
Bayındır Antalya-Elmalı
Bayındır Antalya-Kaş
Bayındır Aydın-Nazilli
Ovabayındır Balıkesir-Merkez
Bayındır Bolu-Göynük
Bayındır Burdur-Merkez
Bayırköy(Bayındır) Burdur-Gölhisar-Çavdır
Bayındır Burdur-Yeşilova
Bayındır(KokarcaMamure) Bursa-İznik
Bayındır Bursa-Orhaneli-Büyükorhan
Bayındır Çankırı(Merkez)
Bayındır Çankırı-Çerkeş
Bayındır Çankırı-Eskipazar
Derebayındır Çankırı-Orta
Ortabayındır(Yenicebayındır) Çankırı-Orta
Tutmaçbayındır Çankırı-Orta
Bayındır Çorum-Mecitözü
Bayındır(Arapkent) Diyarbakır-Bismil-Tepe
Bayındır Elazığ-Keban
Bayındır Erzurum-İspir-Pazaryolu
Bayındır Erzurum-Tekman-Gökoğlan
Aşağıbayındır Gaziantep-Nizip
Yukarıbayındır Gaziantep-Nizip
Bayındır Giresun-Bulancak-Kovancık
Bayındır Gümüşhane-Yağmurdere
Bayındır İçel-Silifke
Bayındır İzmir
Bayındır Kastamonu-Kuzyaka
Bayındır Kırşehir-Kaman
Bayındır Konya-Beyşehir
Bayındır Samsun-Kavak
Bayındır (Melüller) Sivas-Kangal-Kavak
14 - PEÇENEK
Peçenek Adana-Bahçe-Haruniye
Peçenek Ankara-Altındağ
Peçenek Ankara-Çamlıdere
Peçenek( Bala) Ankara-Çubuk-Sirgeli
Peçene Eskişehir-Çifteler
Biçer (Peçene) Konya
Peçenek(Mirkefşin) Mardin-İdil
15- ÇAVULDUR (ÇAVUNDUR )
Çavuldur (Çavundur) Amasya-Merzifon
Aşağıçavundur Ankara-Çubuk
Yukarıçavundur Ankara-Çubuk
Turunçova (Çavdır) Antalya-Finike
Çavdır Antalya-Kaş-Kalkan
Çavdır Aydın-Bozdoğan
Çavdır Burdur-Gölhisar
Çavundur Çankırı-Kurşunlu-Atkaracalar
Çavundur (Licek/Lico) Diyarbakır-Lice-Kayacık
Çavundur Isparta-Şarkikaraağaç
Çavundur Kastamonu(Merkez)
Çavundur Kastamonu-Kuzyaka
Çavdır Manisa-Soma
Çavdır Muğla-Ula-Kavaklıdere
16- ÇEPNİ (ÇETMİ)
Çepni Afyon-Sandıklı-Hocalar
Çetmi Amasya-Gümüşhacıköy
Çepnişabanlı Şereflikoçhisar-Ağaçören
Çepni Balıkesir-Bandırma-Edincik
Yeniçepni(Çerkezcetni) Bilecik-Bozüyük
Yürükcetmi(Yürükcetni) Bilecik-Bozüyük
Çepni Bolu-Merkez
Çepni Bolu-Mudurnu
Çepni Bursa-Mudanya
Küçükçetmi Çanakkale-Küçükkuyu-Ayvacık
Yeşilyurt(Büyükçetmi) Çanakkale-Ayvacık-Küçükkuyu
Çetmi Çanakkale-Ezine
Çetmi Çorum-İskilip
Göletçetmi Çorum-Kargı
Çepni Giresun-Espiye
Çayırlı(Çetmi) İzmir-Tire
Çepni Kastamonu-Çatalzeytin
Çetmi Kastamonu-Taşköprü
Çepni Kastamonu-Kengiri-Tosya
Çepni Kırşehir-Merkez-Çiçekdağı
Çetmi Konya-Beyşehir-Üzümlü
Çetme Konya-Doğanhisar
Çetmi Konya-Hadim-Taşkent
Çepniharmandalı(Yobazharmandalı) Manisa-Saruhanlı
Çepnimuradiye Manisa-Saruhanlı
Çepnibektaş Manisa-Turgutlu
Çepnidere Manisa-Turgutlu
Çepni Samsun-Alaçam
Çitme Sivas-Divriği-Gedikpaşa
Çepni Yozgat-Boğazlıyan
Yazıçepni Yozgat-Boğazlıyan
17- SALUR
Salur Antalya-Elmalı
Salur Antalya-Kumluca
Salur Antalya-Manavgat
Salur Bolu-Gerede
Salur Çankırı-Orta
Salur Çorum-Seydim
Salur ErzincanRefahiye-Akarsu
Salur Isparta-Şarkikaraağaç
Salur Kayseri-Güneşli
Salur Karaman
Salur Yozgat-Sorgun
Salur Manisa-Gördes
Salurçiftliği Manisa-Gördes
Salur Samsun-Ladik
Salur Tokat-Artova
Salur Tokat-Zile-Boztepe
18- EYMÜR (EYMİR)
Eskieğmir Afyon-İhsaniye
Eymir Amasya-Merzifon-Alıcık
Kıreymir Amasya-Merzifon-Sarıbuğday
Eymir(Eğmir) Amasya-Suluova
İymir(Eymür-iğmir) Ankara-Yenimahalle-Kazan
Aşağıemirler Ankara-Çubuk
İmirli Ankara-Delice
İğmir Ankara-Kızılcahamam-Pazar
Eymir Nallıhan
Eymir(Eğmir) Antalya-Elmalı
Dağeymiri(dağemiri) Aydın-Merkez
Ovaeymiri(Ovaemiri) Aydın-Merkez
Eymir Aydın-Karacasu
Eğmir Balıkesir-Havran
Eymir(Eymur-Eymür) Bolu-Gerede
Eymir Bursa-İnegöl
Eymir Çorum-Merkez
Eğmir Giresun-Aluçra-Çamoluk
Eymür Giresun-Tirebolu
Eymür Gümüşhane-Bayburt-Demirözü
Eymür Gümüşhane-Kelkit
Yakaemir(Yakaeymür) Isparta-Şarkikaraağaç
Eymir Kastamonu(Merkez)
Eymir(Eğmir) Kütahya-Altıntaş
Eymir Malatya-Arapkir
Eymir Malatya-Arguvan
Eymirli(Tibyat) Mardin-Kızıltepe
Eymür Ordu-Ulubey
Eymir Samsun-Havza
Eymir Sinop-Gerze
Eymir Sivas-Hafik
Eymir Sivas-Kangal-Kavak
Eymir Sivas-Zara
Eymür Tokat-Reşadiye
Eymir Yozgat-Sorgun
19- ALA-YUNDLU
Alayund Kütahya-Merkez
Alayunt(Arbay) Mardin-Midyat-Dargeçit(Kerburan)
20- YÜREĞİR
Yüreğil Afyon-Dazkırı
Yüreğil Afyon-Emirdağ
Üreğil Ankara-Beypazarı-Uruş
Yüreğil Ankara(semt adı)
Yüreğil (Menderesboğazı) Balıkesir-Sındırgı
Yeniyüreğil Bilecik-Bozüyük-Dodurga
Yüreğil Burdur-Bucak-Kızılkaya
Yeşilköy(Yüreğil Burdur-Tefenni
Üreğil Bursa-Orhangazi
Yüreğil(Yüreyil) Denizli-Acıpayam
Dilek(Öregel) Giresun-Şebinkarahisar
Karademir Giresun-Tirebolu
Yüreğil Kayseri-Güneşli
Eskiyüreğil(Atikyüreğil) Kütahya-Köpüören
Oluklu(İregül) Ordu-Fatsa
Öreğil(Üreğil) Sivas-Hafik
Büyükyüreğil Sivas-Şarkışla
Küçükyüreğil Sivas-Şarkışla
21- İĞDİR
İğdir(Iğdır) Ankara-Kızılcahamam-Pazar
Kumlucayazırı(İydiryazırı) Antalya-Kumluca
Iğdır Bolu-Düzce-Gümüşova
İğdir Burdur-Yeşilova
İğdir Bursa-Gürsu
İğdir(Iğdır) Çankırı-Kurşunlu
İğdir(Iğdır) Çankırı-Yapraklı
İğdir Denizli-Çivril
İğdir( Iğdır) Eskişehir-Sarıcakaya
İğdir Gümüşhane-Bayburt-Naden
İğdir ( Cerit ) İçel-Merkez
Iğdır Iğdır( il)
İğdir ( Iğdır) Kars-Selim
Nefsiiğdir (İğdir) Kastamonu-Araç-İğdir
İğdir Kastamonu-Araç
İğdirkışla Kastamonu-Araç
İğdir Kastamonu-Küre
İğdir(Iğdır) Malatya-Hekimhan
İğdir Samsun-Bafra-Kolay
İğdir Sivas-Zara-Beypınarı
İğdir Tokat-Artova
İğdir Tokat-Zile
Başiğdir Zonguldak-Ereğli (Eflani)
22- BÜĞDÜZ
Büğdüz Ankara-Çubuk-Akyurt
Büğdüz Burdur-Merkez
Büğdüz Çankırı-Orta
Büğdüz Çorum-Merkez
Büğdüz Eskişehir-Alpu
Büğdüz(Büydüz) Gaziantep-Oğuzeli
Büğdüz(Büğüz) Kırşehir-Kaman
23- YIVA ( YUVA )
Yuvaköy Amasya-Ezine
Yuva Ankara-Yenimahalle
Yuva Ankara-Çubuk-Sirgeli
Yuva Antalya-Elmalı
Yuvalılar Antalya-Finike
Yuvacık Antalya-Kaş-Kalkan
Yuva Bolu-Merkez
Yuva Bolu-Seben
Yuva Burdur-Ağlasun-Kızılkaya
Yuva Burdur-Tefenni
Yuvalak Burdur-Tefenni
Yuvalar Çanakkale-Çan
Yuva Çankırı-Orta
Yuva Çorum-İskilip
Yuva Denizli-Çivril-Işıklı
Yuvaköy Giresun-Dereli_Yavuzkemal
Yuvalı Hatay-Hassa-Aktepe
Aşağıyuva Kastamonu-Kuzyaka
Yuvacık Koçaeli-Bahçecik
Yuva Nevşehir
Yuva Aksaray-Taşpınar
Yuva Sivas-Divriği-Sincan
Yuva Sivas-Gürün-Konakpınar
Yuva Sivas-Saray
24- KINIK
Kınık Afyon-Dinar-Haydarlı
Kınık Afyon-Sandıklı-Karadirek
Kınık Afyon-Sinanpaşa(Sincanlı)
Kınık Ankara-Yenimahalle-Kazan
Kınık Ankara-Kalecik-Çandır
Kınık Ankara-Kızılcahamam(Çeltikçi)
Kınık Ankara-Kızılcahamam-Pazar
Kınık Antalya-Kaş-Kalkan
Kınık Balıkesir-İvrindi
Kınık Balıkesir-Sındırgı
Kınık Bilecik-Yarhisar
Kınık(Hotanlı) Bilecik-Pazaryeri
Sazak Kınık Bolu- Merkez
Susuzkınık Bolu-Merkez
Kınık Bolu-Akçakoca
Adakınık Bolu-Gerede-Çavuşlar(Dörtdivan)
Aşağıkınık(Kınıkzır) Bolu-Göynük
Yukarıkınık(Kınıkbala) Bolu-Göynük
Kınık Bursa-İnegöl
Kınık Bursa-Orhaneli-Büyükorhan
Kızıllar(Kınık) Çankırı-Çerkeş
Kınıkdelileri Çorum-Merkez
Kınık Çorum-Seydim
Kınıklı Denizli-Merkez
Kınıkyer Denizli-Çameli
Kınık Eskişehir-Sivrihisar
Kınık Giresun-Şebinkarahisar
Kınık(ilçe) İzmir
Kınıkköy(Kınıkkoz) K.Maraş-Süleymanlı
Kınık Kastamonu-Devrikani
Kınık Kastamonu-Tosya
Yazıkınık Kırşehir-Mucur
Kınık(Abadaniye) Konya( Aşağıpınarbaşı)
Kınık Konya-Bozkır
Kınık Kütahya-Merkez
Kınık Kütahya-Simav
Kızık(Kınık) Malatya-Arguvan
Tatkınık Malatya-Arguvan
Kınık Manisa-Gördes-Köprübaşı
Kınık Manisa-Kırkağaç(Gelenbe)
Kınık Manisa-Selendi
Kınık Muğla-Fethiye-Seki
Kınıklar Tekirdağ-İnecik
Kınık Tokat-Almus
( Araştırma: Dr.Tuncer GÜLENSOY)
( Parantez) İçinde belirtilen isimler yerleşimlerin 1968 yılından önceki adlarıdır. Bu araştırma Kültür Bakanlığı Folklor Araştırma Dairesi Yayınlarından 1977 Basımı Türk Halk bilim Araştırma Yıllığından alıntıdır.